Η Ελλάδα αποτελεί μία σεισμογενή χώρα και ο στατικός έλεγχος για τα κτίρια έχει μεγάλη σημασία, καθώς πολλά από αυτά έχουν δημιουργηθεί με παλιούς αντισεισμικούς κανονισμούς, ενώ διεκδικούν και μία θέση στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ».
Επομένως, για να ενισχύσουμε ένα κτίριο προχωρώντας σε ενεργειακή αναβάθμιση, θα πρέπει πρώτα να γίνει στατικός έλεγχος. Στόχος είναι να μη διαθέσει ο ιδιοκτήτης οικονομικούς πόρους για έναν χώρο που κινδυνεύει στο μέλλον να κριθεί στατικά ακατάλληλος.
Ο στατικός έλεγχος γίνεται από μηχανικό και αυτός μπορεί να κρίνει αν το κτίριο είναι ασφαλές και αντέχει ανακαινίσεις ή άλλες παρεμβάσεις. Ο μηχανικός θα εξετάσει την τήρηση των ειδικών κανονισμό που καθορίζουν το βαθμό ασφάλειας και αντοχής σε ζημιές. Αυτό εξαρτάται από τη χρήση του κτιρίου, το χώρο και τις συνθήκες του περιβάλλοντος, καθώς και οποιαδήποτε άλλη πηγή κινδύνου. Τέλος, ο μηχανικός θα ενημερώσει τον ιδιοκτήτη του κτιρίου για τις παρεμβάσεις που μπορούν και πρέπει να υλοποιηθούν για την αναβάθμισή του.
Η τοπογράφος – πολεοδόμος μηχανικός Γραμματή Μπακλατσή, απαντά στο taxydromos.gr σε καίριες ερωτήσεις που αφορούν το «Εξοικονομώ», αλλά και το πώς μπορεί να υλοποιηθεί ο στατικός έλεγχος.
Πότε ένα κτίριο είναι ασφαλές; Πότε πρέπει να γίνει στατικός έλεγχος;
Το θέμα ασφάλειας ενός κτιρίου είναι πολύ σημαντικό και θα πρέπει γενικά κάθε κτίριο και δομικό έργο που κατασκευάζεται να εξασφαλίζει:
Α) Την άνετη και ασφαλή εργασία, κυκλοφορία και παραμονή όσων εργάζονται σε αυτό ή το επισκέπτονται ή κατοικούν σε τμήμα του κατά τη διάρκεια της κατασκευής του.
Β) Την ασφάλεια των ομόρων και γειτονικών κτιρίων ή δομικών έργων, καθώς και των ενοίκων τους, από κινδύνους ζημιών που προέρχονται από αυτό κατά τη διάρκεια της κατασκευής ή της λειτουργίας του.
Γ) Την άνετη, ασφαλή και υγιεινή παραμονή ανθρώπων ή ζώων σ’ αυτό.
Δ) Την ασφαλή αποθήκευση ή τοποθέτηση πραγμάτων σ’ αυτό.
Ε) Την ασφαλή λειτουργία μηχανημάτων και εξοπλισμού σ’ αυτό.
Ζ) Την ασφαλή διέλευση του κοινού από τους κοινόχρηστους ή ακάλυπτους χώρους που συνορεύουν με αυτό.
Η) Την ασφαλή στάθμευση ή κυκλοφορία οχημάτων στους κοινόχρηστους χώρους που συνορεύουν με αυτό και τους ακάλυπτους χώρους του οικοπέδου.
Τι ελέγχουμε στα σπίτια όπου διαμένουμε;
- Ψάχνουμε το κτίριο για ρωγμές στα δοκάρια και στα υποστυλώματα. Όταν πέφτουν σοβάδες, ελέγχουμε μήπως από κάτω υπάρχουν ρωγμές. Εάν δεν υπάρχουν, τότε τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει πρόβλημα.
- Εξετάζουμε προσεκτικά τους χώρους πάνω από τις πόρτες και τα παράθυρα.
- Προσέχουμε τα χωρίσματα παρατηρώντας εάν είναι σωστές οι ενώσεις μεταξύ των κουφωμάτων και της κατασκευής και εάν έχουν αλλάξει κλίση οι γωνίες.
- Ελέγχουμε προσεκτικά τα δοκάρια, προκειμένου να δούμε εάν έχουν προκληθεί ρωγμές.
- Αν έχει υποστεί κάποια ζημιά το σπίτι, απευθυνόμαστε αμέσως σε πολιτικό μηχανικό.
Τι προσέχουμε όταν κατασκευάζουμε ένα κτίριο;
Κατά τη διάρκεια της κατασκευής, για την υγιεινή, άνετη και ασφαλή εργασία των εργαζομένων στην κατασκευή του κτιρίου ή του δομικού έργου. Για την ασφαλή παραμονή επισκεπτών. Για την ασφαλή διέλευση ανθρώπων και οχημάτων από τους κοινόχρηστους και ακάλυπτους χώρους που συνορεύουν με αυτό και για την ασφάλεια των γειτονικών κτιρίων ή δομικών έργων, απαιτούνται:
Α) Ο χώρος εργασίας και εναποθήκευσης των υλικών να περιφράσσεται έτσι, ώστε να ελέγχεται η είσοδος στον χώρο.
Β) Να λαμβάνονται μέτρα για τα υλικά που αποθηκεύονται πρόχειρα στο έργο μέχρι να χρησιμοποιηθούν ή να απομακρυνθούν.
Γ) Προσέχουμε ώστε να μην προκαλούνται κίνδυνοι ζημιών στο κτίριο ή το δομικό έργο όταν διακόπτεται ή σταματάει προσωρινά η εργασία.
Δ) Να λαμβάνονται μέτρα για την κατασκευή των πρόχειρων έργων και εγκαταστάσεων. Να εξασφαλίζονται η προσωρινή στήριξη ημιτελών κατασκευών. Η κίνηση των εργαζομένων. Η μεταφορά των υλικών στον τόπο χρησιμοποίησής τους. Η απομάκρυνση των αχρήστων από αυτά.
Ε) Να εφαρμόζονται ειδικοί κανονισμοί που ισχύουν. Όπου δεν υπάρχουν κανονισμοί, τα μέτρα που υπαγορεύονται από την εμπειρία και την επιστημονική κατάρτιση του υπεύθυνου τεχνικού.
Τι προσέχουμε σε ένα κτίριο για να είναι ασφαλές κατά τη λειτουργία του;
Α) Το κτίριο ή εγκατάσταση που περιλαμβάνεται σ’ αυτό, να μη επηρεάζουν ή να επηρεάζονται από γειτονικά κτίρια ή δομικά έργα, δομικά στοιχεία ή εγκαταστάσεις. Όπως π.χ. να μην προσθέτουν ούτε να δέχονται φορτία από τα γειτονικά κτίρια ή δομικά έργα. Να μην επηρεάζουν το έδαφος θεμελίωσης των γειτονικών κτιρίων ή δομικών έργων. Να μην δέχονται από αυτά επιρροές τέτοιες ώστε να μεταβάλλουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά του εδάφους θεμελίωσης κλπ.
Β) Το κτίριο ή δομικό έργο να μη δημιουργεί κατά τη λειτουργία του, κίνδυνο για τη ζωή των πεζών, που διέρχονται από τους κοινόχρηστους ή ακάλυπτους χώρους οι οποίοι συνορεύουν με αυτό και να μην παραβλάπτει την ασφάλεια των οχημάτων που σταθμεύουν ή κυκλοφορούν στους χώρους αυτούς.
Γ) Η συνεχής συντήρηση του κτιρίου ή δομικού έργου, η οποία είναι υποχρεωτική για τους ιδιοκτήτες.
Δ) Για την υλοποίηση των μέτρων αυτών να εφαρμόζονται οι ειδικοί κανονισμοί που ισχύουν, τόσο για τη μελέτη, όσο και για την κατασκευή.
Τι απαιτείται για την εξασφάλιση της αντοχής των κτιρίων;
Για την εξασφάλιση της αντοχής των κτιρίων ή δομικών έργων απαιτούνται:
Α) Το κτίριο ή δομικό έργο να μπορεί να αναλάβει τα φορτία που προβλέπονται από τους γενικούς και ειδικούς κανονισμούς ανάλογα με τη χρήση του. Να τα μεταβιβάζει ασφαλώς στο έδαφος με το φέροντα οργανισμό.
Β) Δομικά στοιχεία που δεν ανήκουν στο φέροντα οργανισμό, αλλά επηρεάζονται από τη συμπεριφορά του κατά την ανάληψη φορτίων. Ή αναλαμβάνουν φορτία που προέρχονται από τη χρήση του κτιρίου ή δομικού έργου. Πρέπει επίσης να μην επιβαρύνονται σε βαθμό που δυσχεραίνεται η λειτουργία του (παραμονή, εργασία κλπ).
Γ) Οι μελέτες και οι κατασκευές πρέπει να είναι σύμφωνες με τους ειδικούς κανονισμούς που ισχύουν για αυτές.
Δ) Τα χρησιμοποιούμενα υλικά πρέπει να είναι κατάλληλα.
Η καταλληλότητα των υλικών προσδιορίζεται από τις τυχόν υπάρχουσες προδιαγραφές ή πρότυπα και από την εμπειρία των αρμόδιων τεχνικών που μελετούν ή επιβλέπουν την κατασκευή των κτιρίων ή δομικών έργων.
Ε) Εκτός από τις φορτίσεις που προκύπτουν από τη συνήθη χρήση, τα κτίρια ή δομικά έργα πρέπει να αντέχουν και σε καταπονήσεις που επιβάλλονται από έκτακτα περιστατικά. Όπως σεισμοί, πυρκαγιές, θεομηνίες κλπ.
ΣΤ) Σε περίπτωση ανέγερσης νέου κτιρίου, τηρείται απόσταση από γειτονικά κτίρια (του ίδιου ή των ομόρων οικοπέδων), τέτοια ώστε αυτό να μη δέχεται ή να μεταβιβάζει φορτία σε κτιρια, που υπάρχουν ή που πρόκειται να ανεγερθούν.
Ο κενός χώρος μεταξύ των κτιρίων αποτελεί σεισμικό αρμό. Κατασκευάζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του αντισεισμικού κανονισμού.
Ζ) Σε περίπτωση καταπονήσεων από σεισμό εκτός από τη μεταβίβαση φορτίων, όπως προβλέπεται από τον αντισεισμικό κανονισμό, θα πρέπει ο φέρων οργανισμός να είναι ικανός να παραλάβει και τα φορτία που προέρχονται από μετακινήσεις του εδάφους θεμελίωσης.
Η) Η μελέτη της αντοχής των κτιρίων ή δομικών έργων, ο τρόπος κατασκευής των φερόντων και μη δομικών στοιχείων τους, το είδος και η ποιότητα των υλικών που χρησιμοποιούνται, προσδιορίζονται από ειδικούς κανονισμούς, προδιαγραφές, πρότυπα ή τεχνικές οδηγίες που έχουν εκδοθεί ή εκδίδονται από αρμόδια όργανα ή φορείς ή εφόσον δεν υπάρχουν βασίζονται στην επιστημονική γνώση και εμπειρία των υπευθύνων τεχνικών.
Τι γίνεται με τα αυθαίρετα, που έχουν τακτοποιηθεί χωρίς στατική μελέτη και δεν ξέρουμε αν έχουν αντοχή;
Μέχρι το 2017, οι παλιοί νόμοι περί νομιμοποίησης αυθαιρέτων περιλάμβαναν μία απλή και κυρίως μακροσκοπική μέθοδο για τον έλεγχο της στατικής επάρκειας των αυθαιρέτων κατασκευών από τον μηχανικό. Αυτό άλλαξε με τον ισχύοντα νόμο 4495/2017 για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων. Αυτός καθιστά υπεύθυνο τον μηχανικό να προβεί σε μία σειρά από υποχρεωτικούς ελέγχους για τις αυθαίρετες κατασκευές. Οι έλεγχοι αυτοί, εξαρτώνται από την χρονολογία κατασκευής του έργου. Αλλά και το είδος αυτού. Προσδιορίζουν τις περιπτώσεις που χρειάζεται να γίνει αναλυτικός υπολογισμός της στατικής επάρκειας ενός κτιρίου.
Μπορώ να πάρω το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» και να κάνω μαζί με την ενεργειακή και τη στατική ενίσχυση της κατοικίας μου;
Μέχρι στιγμής το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» επιδοτεί μόνο την ενεργειακή αναβάθμιση της κατοικίας. Σε περίπτωση όμως που κρίνει ο μηχανικός ότι υπάρχει θέμα στατικότητας του κτιρίου, θα πρέπει να βγάλετε άδεια. Να κάνετε τις εργασίες στατικής ενίσχυσης του κτιρίου και στη συνέχεια να προχωρήσετε στην ενεργειακή του αναβάθμιση.
