Με μία νέα «βεντάλια» που περιλαμβάνει τέσσερα νέα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, η κυβέρνηση στοχεύει να δημιουργήσει ένα «δίχτυ ασφαλείας» στην κοινωνία, μειώνοντας την κατανάλωση.
Με την πίεση που δημιουργεί η ενεργειακή ανασφάλεια για προμήθειες φυσικού αερίου τον επόμενο χειμώνα, αλλά και τους διαθέσιμους πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης, το κυβερνητικό επιτελείο «ανεβάζει στροφές». Η κυβέρνηση επιθυμεί να αποφευχθούν οι καθυστερήσεις του παρελθόντος με αντίστοιχα «Εξοικονομώ» και να παρουσιαστούν μέσα στους επόμενους μήνες τέσσερα νέα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης.
Σύμφωνα με πηγές, τα τρία από αυτά έχουν ήδη «κλειδώσει». Ωστόσο, εξετάζεται σοβαρά και ένα επιπλέον πρόγραμμα, με στόχο να «απλωθεί» η δυνατότητα της αναβάθμισης κτιρίων σε πιο αποδοτικά ενεργειακά και σε μεγαλύτερο εύρος του κοινού.
Εξάλλου, στο πρόγραμμα Ελλάδα 2.0 για την απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης προβλέπονται συνολικά άνω των 2,5 δισ. ευρώ για την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίων, ενώ μαζί με τη χωροταξική αναβάθμιση οι επενδυτικοί πόροι ανεβαίνουν στα 4,2 δισ. ευρώ.
Νέο «μικρό και ευέλικτο» Εξοικονομώ
Για τα νοικοκυριά, όπου αποδεδειγμένα υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από τους πολίτες να ενταχθούν στο πρόγραμμα, μετά το «άνοιγμα» και στους επιλαχόντες του περασμένου προγράμματος, το ΥΠΕΝ επεξεργάζεται ένα «μίνι» πρόγραμμα που θα ενεργοποιηθεί μέσα στους επόμενους μήνες και θα δίνει έμφαση στην επιδότηση για ηλιακούς θερμοσίφωνες αλλά και την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών.
Πιο αναλυτικά, ήδη στο «Εξοικονομώ 2021» αυξήθηκε ο προϋπολογισμός του κατά 591,7 εκατ. ευρώ στα 1,2 δισ. ευρώ, ενώ οι δικαιούχοι του προγράμματος ανέρχονται σε 87.578 νοικοκυριά μετά και την προσθήκη πρόσφατα των 47.433 επιλαχόντων.
Στο νέο πρόγραμμα, που θα θυμίζει μάλλον το «Ανακυκλώνω – Αλλάζω Συσκευή» το βάρος θα δοθεί στο να επιλέξουν όσο το δυνατόν περισσότερα νοικοκυριά την αντικατάσταση παλαιών θερμοσιφώνων με ηλιακούς. Στο σενάριο αυτό, η επιδότηση μπορεί να φθάνει έως και τα 1.000 ευρώ ανάλογα με τα κριτήρια, εισοδηματικά και κοινωνικά που θα ανακοινωθούν, προκειμένου ένα νοικοκυριό να μειώσει κατά 20% την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Παράλληλα, στο «τραπέζι» έχουν πέσει και τα σενάρια για την επιδότηση φωτοβολταϊκών στέγης αλλά και για την εγκατάσταση αντλιών θερμότητας.
Νέα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης: Εξοικονόμηση σε επιχειρήσεις
Μέσα στα νέα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης είναι και αυτό για τις επιχειρήσεις.
Ο επιχειρηματικός κόσμος αναμένει εδώ και καιρό την ανακοίνωση επιδοτήσεων για την αναβάθμιση των εγκαταστάσεών τους, που θα οδηγήσει σε σημαντική μείωση των καταναλώσεων και, εν τέλει, των λογαριασμών του ρεύματος.
Στο Ελλάδα 2.0 προβλέπεται η ενίσχυση των ενεργειών βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας της λειτουργίας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με στόχο εξοικονόμηση κατ’ ελάχιστον 30%. Στο πλαίσιο αυτό, θα περιλαμβάνονται ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων, ενεργειακή αναβάθμιση παραγωγικών διαδικασιών, συστήματα ανάκτησης θερμότητας στο πλαίσιο παραγωγικών διαδικασιών, εγκατάσταση «έξυπνων» ενεργειακών συστημάτων, ηλεκτρικά οχήματα διανομής κ.λπ.
Στόχος είναι να βοηθηθεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και να δημιουργηθεί τόνωση δραστηριότητας και θέσεων εργασίας για τους πάροχους των εργασιών και τις σχετικές βιομηχανίες. Ο προϋπολογισμός για τα παραπάνω ανέρχεται στα 450 εκατ. ευρώ.
Στα σχέδια που προετοιμάζει η κυβέρνηση είναι διαφορετικά προγράμματα ή υποπρογράμματα για την ενίσχυση μικρομεσαίων επιχειρήσεων αλλά και ειδικά επιχειρήσεων στον κλάδο του τουρισμού. Επιπλέον, υπό εξέταση είναι και πρόγραμμα για την ενίσχυση των ενεργοβόρων βιομηχανιών, προκειμένου να κάνουν αποδοτικότερες ενεργειακά τις παραγωγικές τους διαδικασίες σε μία εποχή που ο λογαριασμός του ρεύματος εκτοξεύεται. Με αυτόν τον τρόπο αναμένεται να διασφαλιστεί και η διατήρηση των θέσεων εργασίας, παρά την πίεση που δημιουργεί το αυξημένο παραγωγικό κόστος.
Νέα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης: Το πρόγραμμα «Ηλέκτρα»
Πολυαναμενόμενο, όμως, είναι το πρόγραμμα «Ηλέκτρα» για την ενεργειακή αναβάθμιση υποδομών και κτιρίων του Δημοσίου και της τοπικής αυτοδιοίκησης και ενεργειακή αναβάθμιση του οδοφωτισμού, με τη σύμπραξη του ιδιωτικού τομέα. Το πρόγραμμα έχει ανακοινωθεί επίσημα τον Ιούνιο, ωστόσο, ακόμα δεν έχει ανοίξει η σχετική πλατφόρμα για την κατάθεση των αιτήσεων. Η αγορά περιμένει με ανυπομονησία τη σχετική ανακοίνωση, καθώς αναμένεται να δώσει «ανάσα» στον κατασκευαστικό κλάδο, με τον προϋπολογισμό του να φθάνει τα 640 εκατ. ευρώ.
Όπως έγραφε το Business Daily, μικροί και μεσαίοι παίκτες του κατασκευαστικού κλάδου εκτιμάται ότι θα είναι οι κερδισμένοι από την αναβάθμιση σε κτήρια συνολικής επιφάνειας 2,5 εκατ. τ.μ., καθώς το ΥΠΕΝ δεν προσανατολίζεται σε λίγους και μεγάλους διαγωνισμούς, στους οποίους θα είχαν πρόσβαση μόνο οι μεγαλύτερες εταιρείες.
Για τα κτίρια που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα θα πρέπει να γίνουν παρεμβάσεις στο σύνολό τους και όχι σε κτηριακές μονάδες – τμήματα αυτών. Υπάρχει, ωστόσο, η δυνατότητα να είναι επιλέξιμο ένα, ή και περισσότερα κτίρια του ίδιου φορέα σε μία αίτηση, αρκεί να έχουν χρήση της ίδιας κατηγορίας.
Οι επεμβάσεις πρέπει να αφορούν σε κτίρια με ωφέλιμη επιφάνεια άνω των 500 τ.μ., ανά αίτηση. Προβλέπεται ωστόσο εξαίρεση για τις αιτήσεις δήμων κάτω των 40.000 κατοίκων, νησιωτικών δήμων κάτω των 20.000 κατοίκων και δήμων λιγνιτικών περιοχών αλλά και περιοχών που πλήγηκαν από τις πρόσφατες πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2021. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι επεμβάσεις πρέπει να αφορούν σε κτίρια με ωφέλιμη επιφάνεια άνω των 300 τ.μ., ανά αίτηση.
Το πρόγραμμα αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης των κτηρίων κατά 30% με παρεμβάσεις όπως για παράδειγμα η αντικατάσταση κουφωμάτων, ο εκσυγχρονισμός των συστημάτων θέρμανσης και ψύξης, η εγκατάσταση ΑΠΕ αποκλειστικά με ενεργειακό συμψηφισμό (net metering) και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας.
Το πρόγραμμα «ΗΛΕΚΤΡΑ» υλοποιείται έως την 31η Δεκεμβρίου 2025, με δυνατότητα παράτασης. Στο ΥΠΕΝ υπολογίζουν ότι οι επιδοτήσεις μαζί με τη μόχλευση θα κινητοποιήσουν κεφάλαια έως και 1 δισ. ευρώ. Τα 470 εκατ. ευρώ θα προέλθουν μέσω επενδυτικού δανείου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και τα υπόλοιπα 170 εκατ. ευρώ από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Μέσω του προγράμματος, που αποτελεί το ένα από τα τέσσρε νέα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, μπορούν να αναβαθμιστούν ενεργειακά κτίρια που μετά τις επεμβάσεις, θα πρέπει να κατατάσσονται, κατ’ ελάχιστον, στην κατηγορία ενεργειακής απόδοσης Β.
Οι υποψήφιοι δικαιούχοι του προγράμματος, εντάσσονται σε 4 βασικές κατηγορίες:
- Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας (νοσοκομεία, κέντρα υγείας, γηροκομεία κλπ) με προϋπολογισμό 80 εκατ. ευρώ.
- Εκπαίδευσης (ΑΕΙ, σχολεία κλπ) με προϋπολογισμό 160 εκατ. ευρώ.
- Γραφείων (εγκαταστάσεις γραφείων, διοικητήρια κλπ) με προϋπολογισμό 280 εκατ. ευρώ.
- Λοιπές Χρήσεις Κτιρίων (κλειστές αθλητικές εγκαταστάσεις, χώροι μουσείων, εκκλησιαστικών ιδρυμάτων, πολιτιστικών εκδηλώσεων κλπ) με προϋπολογισμό 70 εκατ. ευρώ.
- Κτίρια που είναι ιδιόκτητα και καταλαμβανόμενα από την κεντρική δημόσια διοίκηση, με προϋπολογισμό 50 εκατ. ευρώ.
Το ποσοστό χρηματοδότησης ξεκινά από 50% και κλιμακώνεται υπό προϋποθέσεις έως το 80%. Το ποσοστό επιδότησης είναι 10% επί του επιλέξιμου προϋπολογισμού. Ωστόσο, το άνω όριο της επιδότησης για τη δαπάνη των υπηρεσιών είναι το ποσό των 150.000 ευρώ. Ως ελάχιστος συνολικός και επιλέξιμος προϋπολογισμός κάθε υποβαλλόμενης Αίτησης Ένταξης ορίζεται το ποσό των 100.000,00 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του αναλογούντος ΦΠΑ. Σε κάθε περίπτωση το σύνολο των αιτήσεων κάθε φορέα, αθροιστικά, δεν μπορεί να υπερβαίνει το 20% του συνολικού διαθέσιμου προϋπολογισμού, ανά κατηγορία χρήσεων κτιρίου.
